İş Zekası (Business Intelligence) Nedir?

İş Zekası Nedir?

İş Zekası, şirketlerin işlenmemiş olan anlamsız verilerinin ve şirketsel bilgilerinin veri analizi yöntemleriyle kullanılabilir anlamsal verilere çeviren strateji ve teknolojiler bütünüdür. Bu dönüşüm sonucu elde edilen veriler şirket bazında oldukça değerli ve kazanç getirebilir niteliktedir. Bu sebeple şirketlerin ileriye yönelik operasyonel ve stratejik kararlarının alınması iş zekası ile doğrudan ilişkilidir. Çünkü burada kullanılan bilgi varsayımsal veya sezgisel kararlar yerine daha kesin sonuç veren geçmişe ait verilerin işlenmesi ile elde edilen gerçek verilerdir. İş zekası bu verileri elde etmede iş analizi, veri görselleştirme ve veri madenciliği gibi başlıklardan da faydalanır.

İş Zekasında Hangi Çözümler Kullanılır?

İş Zekası, birçok sistemden özütlenen veriyi analiz etme ve incelemede rapor, harita, grafik, tablo, özet ve çizelgeler gibi çeşitli araçlar, uygulamalar sağlar. Şirketlerin geleceklerine yön verecek kararlar almalarında faydalanabilecekleri iş zekası ile elde edilmiş bilgiler, eğilimler, trendler yöneticilere ve son kullanıcılara çoğu görsel odaklı olan bu araçlarla sunulur. İş zekasına somut bir örnek verilecek olursa, şirkete ait araçların geçmişe ait bakım ve onarım bilgileri incelenerek, bu araçların arıza sıklıkları ve periyotlarının analizi sonucu bu araçları hangi tarih aralığında tekrar arıza yapabileceği tahmin edilip, önceden önlemler alınması işlemi bir İş zekası çözümüdür. Bu çözüm ile birlikte şirket hem olası bir kaza veya olumsuzluktan korunmuş olur hem de minimum zararla bu süreci atlatmış olacaktır.

Hangi Alanlarda İş Zekası Kullanılır?
İş zekasıyla, sadece kurumun kendisine ait bilgiler ile değil sektörel bazda, piyasadaki diğer kurumların bilgileri ile de kıyas yapılmaktadır. Böylece şirketler planlamalarını ve hedeflerini bu bilgiler ışığında netleştireceklerdir. Ayrıca SAP, ERP gibi şirket içi kurumsal kaynak planlama uygulamalarından elde edilen bilgiler de iş zekası uygulamalarında önemli bir paya sahiptir.
Şirketler çoğunlukla iş zekası uygulamalarını maliye, satış, pazarlama ve insan kaynakları gibi departmanlarında sıklıkla kullanmakta olup, bu alanlarda iyileştirme yapılacak yerlerin belirlenmesinde, aranan verinin tekrarlama frekansının tespitinde, bir sorun varsa bunun saptanmasında ve bu sorunların çözümünde ne gibi bir yol izleneceği gibi durumlarda bu teknolojiden yararlanırlar. İş zekasının bu departmanlardaki faaliyetlerinden bahsedilecek olursa maliye alanında bütçesel verilerin, kar-zarar eğilimi gibi bilgilerin görsel tablolar ve grafiklerle kullanıcıya sunularak rekabet gücününün ve büyüme oranının artırılması gibi şirket hedeflerinde, atılması gereken adımlarda önemli rol oynar.

Örneğin satış alanında, müşterilerin hangi ürünleri tercih ettiklerinin ve bu tercihlerini etkileyen dış faktörlerin belirlenmesinde, pazarlamada ise en son ürünü tanıtmak için düzenlenmiş olan kampanyaların daha etkin bir şekilde tasarlanması ve satış fırsatlarının belirlenmesi aşamasında, kullanıcıya geçmişe ait istatistiksel veriler görsel olarak sunulup, şirketlerin mevcut müşterilere olan satışlarını artırmak, yeni müşteriler kazanmak, verimlilik, tasarruf gibi amaçlarına ulaşmasında, müşteri ilişkileri yönetiminde izlenecek olan stratejide önemli bir yere sahiptir.

İnsan Kaynakları departmanında ise iş zekası, çalışanların periyodik performanslarını gözlemlemede, maaş skalalarını görüntülemede, yorum ve şikayetlerdeki anahtar kelimeleri saptayarak şirketlerin çalışan performansını ve memnuniyetini artırma hedeflerini gerçekleştirmede, işçi ihtiyacı veya fazlasının tespitinde ve atılacak olan adımlardaki karar mekanizmasında önemli bir yere sahipken, iş başvurusunda bulunanların kişisel bilgileri, eğitim hayatları, geçmişteki başarımları, sahip olduğu yetenekleri gibi cv bilgilerinin analiz sonuçları grafik ve tablolar ile yöneticilere sunularak şirketin doğru işçiyi, şirket için gereken zamanda alımı politikasında da iş zekasından etkin bir şekilde faydalanılmaktadır.

Görüldüğü üzere iş zekasında faydalanılan ana unsur geçmişe ait verilerdir. Bu geçmişe ait veriler ile iş zekası, kurumların attıkları adımlar, izledikleri politikalar, elde ettikleri başarı ve başarısızlıklar, hedeflerine ulaşma istatistikleri, kar ve büyüme oranları, işçi sayısı grafiği, üretim oranlarındaki eğilim, diğer kurumlar ile rekabette, bulundukları konum, sosyal medyadaki yerleri gibi birçok bilgiyi anlamlandırarak şirketlerin günümüz için ve ileriye dönük atacakları adımlarda yol gösterici niteliktedir.

Bunun yanında şirkete ait yapısal olmayan dağınık veriler de bulunabilir. Örneğin şirkete ait gazete, dergi ve haberlerdeki yazılar ve paylaşımlar, sosyal medyadaki yorumlar ve şikayetler, bu verilere örnek olabilir ve totalde çok büyük kapasitede olabilirler. Bu verileri kullanmakta şirketler için hayati öneme sahip olabilir. Bu bilgilerden anlamsal veriler çıkarmada ise big data uygulamalarından faydalanılmaktadır.

Sonuç olarak kurumlar iş zekası uygulamalarından faydalanırsa kısa zamanda etkili kararlar alarak hızlı ve doğru bir şekilde büyüme eğilimine girecek, geleceğe dair daha emin ve kararlı olacak ve rakipleri ile arasındaki rekabette önemli bir yere sahip olacaktır. İş zekasını kullanmayan şirketlerde ise büyüme grafikleri dalgalı bir yapıya sahip olup, gelecekleri hakkındaki tahminleri zayıflaşacaktır.